Teczki Zorro (20): Zawodowa armia jak zawodowy bokser

Nawet w sprawie tak oczywistej jak uzawodowienie armii, pałac prezydencki wart jest Tuska-Paca. Rząd chce armię uzawodowić magicznie, a "kaczyński" minister Stasiak natychmiast widzi problem.

A armia licząca 120.000 zawodowych żołnierzy powinna nam wystarczyć, skoro mniej więcej tyle mają siły Wielkiej Brytanii, która ma więcej ludności, mniejsze od nas terytorium, a w posiadaniu broń atomową.

Za armią zawodową przemawia nie tylko fakt, że Krzyżaków pokonaliśmy w czasie Wojny Trzynastoletniej dzięki wojskom zaciężnym. Powszechny pobór to pomysł stosunkowo świeży. Był siłą ideowo motywowanej armii rewolucyjnej Francji na przełomie XVIII i XIX wieku, a jego apogeum przyszło - na nie licząca się z życiem żołnierzy - I wojnę światową.
Dodać też trzeba, że kraje takie jak Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone, do II wojny światowej stosowały taki pobór akcyjnie. Dość powiedzieć, że mocarstwo w stylu USA miało w roku 1939 przed wejściem do wojny... zaledwie 175 tysięcy żołnierzy.
Tyle że od czasu wojny koreańskiej (lata: 1950-53) coraz silniejsze stawało się przekonanie, że rewolucja techniczna na polu walki stawia pod znakiem zapytania sens poboru. W ślad za tym duże armie operujące na wielu kontynentach zaczęły podchodzić do poboru sceptycznie.

Armię zawodową ma od 1964 roku Wielka Brytania, od 1973 Stany Zjednoczone (do wycofania się z Wietnamu, które nastąpiło 2 lata przed właściwym końcem wojny wietnamskiej). Nawet Francuzi coraz częściej ważne misje zagraniczne opierali na kadrowych jednostkach spadochroniarzy czy Legii Cudzoziemskiej. Decydujące dla ostatecznych jak sie zdaje wniosków były: wojna brytyjsko-argentyńska o Falklandy w 1982 roku i pierwsza wojna w Zatoce Perskiej, gdzie zawodowe wojsko brytyjskie, w drugim przypadku głównie amerykańskie zmiażdżyło "poborowych przeciwników".

Armia zawodowa rodzi oczywiście problemy: częściową społeczną alienację wojska, niski często poziom zgłaszającego się "materiału ludzkiego", niechęć do nadstawiania karku przed końcem kontraktu. Spójność utrzymuje się albo w tradycji jednostek (każdy w US Army wie, gdzie w poszczególnych wojnach walczyła amerykańska 101 Dywizja Powietrzno-Desantowa) albo identyfikacja terytorialną (do szkockiego regimentu Black Watch zaciąga sie na przykład tylko górali z siedmiu hrabstw). Tam gdzie pobór prawdopodobnie jeszcze długo nie zniknie, będzie tak się działo z powodów innych niż wojskowe (RFN, Izrael, Szwajcaria).

Nikt na razie w Polsce nie odezwał się na temat polskiej doktryny obronnej, jeśli nie ma się ona zamykać w nadaniu SOS do głównej kwatery NATO w Brukseli.
To, co proponowano w latach 90. to było powolne uzawodowienie armii w oparciu o elitarne jednostki szturmowe i dobrze sprawdzająca się w Szwajcarii i byłej Jugosławii obronę terytorialną.
O ile jakieś wojsko (o różnym bardzo poziomie wyszkolenia) mamy, o tyle coś takiego jak wojska terytorialne, czyli powoływane na wypadek "W" pospolite ruszenie, praktycznie w Polsce w tej chwili nie istnieje. A żaden kraj, który wprowadził armię zawodową, nie zrezygnował z rezerwistów typu amerykańskiej okazyjnie powoływanej pod broń - Gwardii Narodowej.
Leszek Budrewicz