Wojciech Jankowski: hurma jako forma

Witamy nowego felietonistę na pokładzie 5Władzy. Wojciech Jankowski (bo o nim mowa:-) w każdy poniedziałek (przynajmniej takie jest nasze blogerskie założenie) będzie publikował na sieciowych łamach "Piątki" swój felieton.
Życzymy powodzenia:-)

Hurma jako forma
Słownik PWN-u słowo „hurma” objaśnia jako „bardzo dużą liczbę ludzi”. Nie jest to wyjaśnienie najtrafniejsze. Żeby bardzo duża liczba ludzi stała się hurmą, muszą oni coś robić razem albo przynajmniej to samo równocześnie i obok siebie. I wcale tak bardzo dużo ludzi wtedy być nie musi.
Mogą na przykład dokądś iść nie w kolumnach, szeregach czy rzędach a hurmą właśnie. Nie tylko iść albo biec, ale też robić różnie rzeczy, prawie wszystko, a może nawet wszystko, bo można hurmą kopać doły, zdobywać zamki, a nawet budować domy.
Tyle że wymaga to znacznie więcej czasu i energii niż robienie tego samego w sposób nieco bardziej uporządkowany, bo w hurmie każdy działa jak umie, niektóre rzeczy robi kilka osób, choć wystarczyłaby jedna, innych za to nie czyni nikt. No i efekty działania hurmą są zwykle marne. Im bardziej skomplikowany ma być rezultat – dodam – tym gorsze.
Hurma jednak trzyma się mocno, bo jest nie tylko naturalna i odwieczna, ale też – paradoksalnie – wygodna. Zawsze można odpowiedzialnością za nienajlepszy efekt obarczyć innych, a sobie w hurmie znaleźć wygodne gniazdko.
Historia naszej – a może każdej – cywilizacji to mozolne odchodzenie od hurmy ku bardziej wyrafinowanym formom organizacyjnym zbiorowego działania. Ślady jej znaleźć można jednak wciąż jeszcze, i to w miejscach zupełnie nieoczekiwanych. Na przykład w polskim sądownictwie.
W marcu, kwietniu, maju i czerwcu trwać mają rozpoczęte w lutym protesty w sądach. Sędziów, co protestują wzburza głównie to, że od kwietnia ponad 1500 asesorów nie będzie już mogło orzekać, więc na nich spadnie więcej roboty. Terminy rozpraw – wołają sędziowie – już teraz skandaliczne, jeszcze się wydłużą.
Mieliby rację, gdyby nie jeden drobiazg. W polskich sądach mniej więcej jedna trzecia czasu rozpraw jest efektywnie wykorzystywana. Pozostały czas jest marnowany. Przez pozostałości hurmy albo, jak kto woli, przez brak nieco bardziej wyrafinowanej formy organizacji.
Na rozprawie świadkowie albo oskarżeni coś mówią, a sędzia przerywając im co parę zdań dyktuje protokolantce streszczenie tego, co powiedzieli. Ta zapisuje mozolnie stukając w klawisze, inni słuchają, choć już raz to słyszeli. Co jakiś czas – wcale nie rzadko – świadek albo oskarżony zauważa, że sędziowskie streszczenie nie oddaje sensu jego wypowiedzi, więc zgłasza to i dyktuje protokolantce swoją wersję. W rezultacie zapisanie słów wypowiadanych w trzy minuty trwa minut dziesięć. Te dodatkowe minuty to marnowany czas, sumujący się w tygodnie, miesiące i lata opóźnień.
Gdyby protokolantki mozolnie dziobiące klawisze zastąpione zostały przez stenotypistki notujące w tempie mówienia, tracony czas można byłoby odzyskać. Z drugiej jednak strony, gdyby protokolantki musiały nauczyć się stenografii dopiero wznieciłyby protesty. Nie mówiąc o tym, że posady protokolantek przestałyby służyć za poczekalnię dla krewnych i znajomych szukających lepszej pracy, co nikomu w sądownictwie nie odpowiadałoby.
No i sama zmiana utartej procedury wymagałaby porzucenia rutyny hurmy na rzecz bardzie złożonej formy organizacyjnej, w której każdy robi, co do niego należy: sędzia słucha i waży argumenty, a protokolant(ka) zapisuje słowa.
Dobrze się stanie, jeśli rząd się nie ugnie i 1500 asesorów straci jednak prawo do sądzenia. Asesorowie przecież pozdają egzaminy sędziowskie i wrócą na sale rozpraw. Ale zanim to się stanie, coś z tymi opóźnieniami będzie trzeba zrobić, więc może i w sądownictwie wprowadzona zostanie jakaś cywilizowana forma organizacyjna rozpraw.
Wojciech Jankowski

* Wojciech Jankowski (w skrócie) magister polonistyki, dziennikarz i publicysta związany do 1989 roku z prasą niezależną, następnie redaktor w miesięczniku Replika, dziennikarz Gazety Wyborczej i sekretarz redakcji Regionalnego Tygodnika Informacyjnego oraz reporter Słowa Polskiego, potem Słowa Polskiego Gazety Wrocławskiej, a następnie w miesięczniku politycznym Opcja na Prawo.